Kinderen in Italië en Zwitserland weten dat Martin anders is dan andere wolven. Maar ze weten ook dat hij juist daarom zo bijzonder is.
Tekst: Kasey Jackson | Boekillustraties: Simona Mulazzani
Martin weet nog niet goed hoe hij naar de maan moet huilen. Dat zou niet zo erg zijn, als hij geen wolf was. Naar de maan kunnen huilen is eigenlijk het eerste wat je moet kunnen om een wolf te kunnen zijn … Hij lijkt zelfs totaal niet in de maan geïnteresseerd te zijn. In plaats daarvan blijft hij maar staren naar de vuurrode kersen die aan de takken hangen van een kersenboom in het bos. Zijn moeder troost hem, met in haar achterhoofd de woorden van de leider van de roedel: “Hij wordt nooit een echte wolf.”
Zo maken we kennis met Martin, het jonge wolfje. Hij is de held van het kinderboek “Martino Piccolo Lupo”, bekend bij tienduizenden kinderen in Italië en delen van Zwitserland. Hij leert hen iets zonder dat hij daar veel voor hoeft te doen.
Het boek is bedacht en samengesteld door de uitgever Carthusia Edizioni, samen met de schrijvers Gionata Bernasconi en Simona Mulazzani, onder auspiciën van het ARES-fonds (dat gespecialiseerd is in hulpmiddelen voor de ontwikkeling van kinderen met autisme).
“Dit verhaal bevat een sociale, positieve boodschap,” zegt Rosy Pozzi, communicatiemedewerker bij het ARES-fonds. “Patrizia Zerbi van uitgeverij Carthusia vroeg of we wilden deelnemen aan een klankbordgroep over autisme en de ervaringen daarmee van leraren en ouders. Haar doel was om een geïllustreerd boek te maken waarin autisme aan de orde kwam door middel van metaforen. Ze wilde een leuk verhaal vertellen over autisme en proberen uit te leggen wat het is, zonder dat het zwaar op de hand, beangstigend of droevig was. We begonnen er samen aan te werken en vroegen het Kiwanis-fonds in Lugano meteen om steun. Zij geloofden in ons project. Iedereen geloofde in dit mooie verhaal.”
Pozzi vertelt dat er een stevig team van bevlogen mensen nodig was om dit voor elkaar te krijgen, een internationaal team zelfs.
“Ik ga me als wolf verkleden!”, besloot de gans. Dat leek haar een geweldig idee. Zonder erbij na te denken, stopte ze een paar kiezelsteentjes in haar mond, om net zulke tanden als Martin te krijgen. Toen zette ze twee kersen op haar snavel, om op een echte wolf te lijken.
“ARES is een Zwitsers fonds,” legt Pozzi uit. “De uitgever is Italiaans. En Kiwanis is internationaal. Maar in het begin was het Guiseppe Bertini, de voorzitter van de afdeling autisme van het Kiwanis-district Italië-San Marino, die het meeste werk deed, bijna in zijn eentje. Hij was de aanjager. Hij deed enorm zijn best voor dit project. We begonnen met Kiwanis in Varese; na een tijdje kwamen er andere Kiwanis-clubs bij. Giuseppe zorgt dat de communicatie tussen Kiwanis Zwitserland en Kiwanis Italië prima verloopt. Het is een enorm succes.”
Volgens Giuseppe is het de bedoeling om het boek op zo veel mogelijk scholen te krijgen. Op dit moment, zegt hij, maken 6500 leraren gebruik van het boek (en dus ruim 150.000 kinderen), dankzij de steun van het Kiwanis-fonds in de Zwitserse stad Lugano en de Kiwanis-clubs van Varese, Como, Pavia, Pavia Ticinum en Pavia Visconteo in Italië. Dankzij al die steun vanuit het hele Kiwanis-district Italië-San Marino kon het boek gratis worden uitgedeeld aan leraren van alle basisscholen in de betreffende districten en provincies.
Toen zag ze nog twee kersen naar voren komen. Maar de blik van de vos ging niet voorbij de kleine vruchten. “En hier is nog een gans,” giechelde de verrukkelijke vos.
KRACHTIG INSTRUMENT
Maura Magni, president van de Kiwanis-club van Varese, legt uit dat niet alleen het verhaal zelf belangrijk is, maar ook het aanvullende materiaal dat is ontwikkeld om leraren te helpen bij hun lessen.
“In het begin gingen we persoonlijk naar elke leraar om uitleg te geven over het project,” zegt ze. “Nu hebben we een filmpje, met een acteur die het verhaal voorleest en interviews met de directeur van een school, met een leraar, met Giuseppe, die uitlegt hoe en waarom Kiwanis erbij betrokken is, met de uitgever, met de minister van Onderwijs, met de moeder van een jongen met autisme en met de schrijver. Dat hebben we aan de Kiwanis-clubs gestuurd, zodat zij het weer aan de leraren kunnen geven.”
Achter in het boek staat aanvullend discussiemateriaal, evenals attente berichten van degenen die betrokken waren bij het project.
“Aan het eind van het verhaal staat een speciaal hoofdstuk voor de leraren,” zegt Pozzi. “Daarin staat hoe ze het boek kunnen gebruiken en hoe er in de klas met het verhaal kan worden gewerkt. Er zijn meerdere niveaus. Je kunt zelf beslissen hoe diep je wilt gaan. Je kunt bijvoorbeeld alleen het verhaal lezen, maar je kunt er ook dieper op ingaan.”
Het smaakte vreemd, maar toch zei hij: “Welkom bij de roedel, kleine wolf!”
Oppervlakkig gezien lijkt het een simpele boodschap, maar er zit veel meer in dit aardige verhaal.
“Het is een poëtisch verhaal, een indrukwekkend verhaal voor jonge kinderen,” zegt Patrizia Zerbi, de uitgeefdirecteur van Carthusia. “Martino is een therapeutisch, aantrekkelijk en gevoelig boek, dat aandacht vraagt voor het bijzondere karakter van autisme en bovenal voor hoe anderen ertegenover staan. Het is de bedoeling om door middel van metaforen verder te gaan dan de angsten en stereotypen die bij sommigen leven.”
Auteur Gionata Bernasconi is het daarmee eens. Hij gebruikt deze metaforen om duidelijk te maken dat verschillen waardevol zijn.
“Als een verhaal universeel is, ziet iedereen er zijn eigen ervaringen erin weerspiegeld,” zegt hij. “Heel jonge kinderen leven mee met Martin. Oudere leerlingen ontdekken het belangrijke thema van inclusie.”
In hun eigen woorden:
Gionata Bernasconi
Schrijver van “Martino Piccolo Lupo”
De hoofdpersoon van dit verhaal is Martin, een jong wolfje dat niet naar de maan kan huilen en gek op kersen is. In het begin gelooft de leider van de roedel dat Martin nooit een echte wolf zal worden. Pas als Martin een bange gans en een hongerige vos ontmoet, komt iedereen in de roedel erachter wie het wolvenwelpje werkelijk is. Schijn bedriegt; je moet verder kijken dan je neus lang is om Martin echt te leren kennen. Je moet door de mist heen kijken om te kunnen zeggen: “Welkom bij de roedel, kleine wolf!”
In het boek wordt gebruikgemaakt van metaforen en de dieren hebben allemaal een eigen karakter. Zo vraagt het boek aandacht voor de symptomen en relationele kenmerken van autisme. Het doel is het bevorderen van een positieve relatie met autistische kinderen en het overwinnen van stereotypen en angsten. Het verhaal is opgebouwd aan de hand van metaforen en impliciete verwijzingen naar autisme. Daarmee wordt een symbolisch verhaal uitgestippeld, waarin jonge kinderen zich helemaal kunnen onderdompelen.
Metaforen zijn van groot gelang om het verhaal poëtisch te maken. Maar om het boek op de juiste wijze te kunnen gebruiken, is het belangrijk om het verband tussen de metaforen en autisme te begrijpen.
Dit zijn de belangrijkste metaforen:
De wolf: een dier waarvan vaak een stereotype wordt gemaakt, net als van mensen met autisme.
De mist: de verwarring en onwetendheid van mensen die niet verder kijken dan hoe iets op het eerste gezicht lijkt.
Het gehuil: de communicatieve ontwikkeling die bij mensen met autisme anders verloopt.
De roedel: kameraden, broers en de samenleving, in verband met de uitsluiting / inclusie van mensen met autisme.
Kersen: de beperkte interesses en de zintuiglijke aspecten in verband met de smaak van mensen met autisme.
De vlinder: de zintuiglijke aspecten in verband met lichamelijk contact met mensen met autisme.
De vos: oppervlakkige mensen, die niet in staat zijn om hun angsten en vooroordelen te overwinnen.
De gans: de rol van deskundigen, die angsten en vooroordelen kunnen overwinnen.
Rosy Pozzi
Communicatiemedewerker bij het ARES-fonds
In “Martino” wordt het woord “autisme” niet gebruikt. Maar we hebben geluk, want Gionata is niet alleen schrijver, maar ook gespecialiseerd in het geven van voorlichting over autisme. Bij het ARES-fonds is een aantal pedagogen betrokken en een aantal creatieve mensen. Zij maken deel uit van klankbordgroepen. Daardoor was het niet moeilijk om een boek samen te stellen dat wetenschappelijk verantwoord is. Dat is heel belangrijk voor ons. We willen dat de informatie over autisme op een wetenschappelijk verantwoorde manier wordt gebracht. Het moet niet alleen een leuk verhaal zijn; we willen de leraren ook iets te bieden dat ze echt kunnen gebruiken met kinderen, zodat die goed geïnformeerd worden over autisme. Bij het ARES-fonds werken we dagelijks aan het verspreiden van correctie informatie en een positieve houding tegenover autisme. Helaas wordt er veel onzin beweerd over autisme. En het kan gevaarlijk zijn als mensen niet goed op de hoogte zijn.
Ook het einde van het verhaal is belangrijk: Gionata’s boodschap is dat Martin niet geneest van zijn autisme en dat de anderen hem moeten accepteren zoals hij is. Maar Martin leert zelf ook hoe hij zich moet gedragen om geaccepteerd te worden. We kunnen een kind alles leren wat het nodig heeft in zijn sociale leven. We kunnen kinderen leren hoe ze ermee om moeten gaan in de klas en bij vrienden en familie. De metaforen die Gionata gebruikt, zijn belangrijk om dit uit te leggen en om de symptomen van autisme te verduidelijken.
Images from “Martino Piccolo Lupo”, © Carthusia Edizioni 2015/2016 Milan Italy, tale by Gionata Bernasconi, illustrations by Simona Mulazzani
For more information about the book, including an English translation, visit carthusiaedizioni.it or email redazione@carthusiaedizioni.it.
Dit verhaal verscheen oorspronkelijk in het januari / februari nummer van Kiwanis magazine.
Kiwanis Magazine-Nederlands 
Prachtig initiatief ik wil graag mijn steentje hieraan bijdragen als ervaringsdeskundige en leerkracht
LikeLike
Mijn echtgenote is yoga-docente en ik zou graag het boek voor haar kopen voor de lessen aan kinderen
Hoe kan ik het boek bestellen in het Nederlands aub ?
Ikzelf ben lid van Kiwanis Eeklo Meetjesland
LikeLike
For more information about the book, visit carthusiaedizioni.it or email redazione@carthusiaedizioni.it.
LikeLike